تاریخچه پارچه در ایران و جهان
تاریخچه پارچه در جهان
بافندگی از قدیمیترین صنایع دستی بشر به شمار میرود. بشر اولیه از ابتدای شروع زندگی پس از رفع نیاز خوردن و آشامیدن به فکر پوشش خود افتاد تا علاوه بر پوشاندن بدن در مقابل تغییرات جوی نیز محفوظ بماند. این نیاز ابتدا با استفاده از پوست حیوانات شکار شده تأمین شد تا به مرور بشر با مشاهده پشم گوسفندان و سایر الیاف به فکر تابیدن الیاف و تولید نخ افتاد.
به دلیل خصوصیات فیزیکی الیاف و منسوجات و آسیب پذیری آنها از حشرات و آب و هوا، نمونه های ماقبل تاریخ منسوجات بسیار نادر است. اما دستگاه های اولیه بافندگی به دلیل چارچوب محکمترشان ماندگاری بیشتری داشتند و محققان توانسته اند با بررسی این آثار به جا مانده به یافته های تازه ای از تاریخ پارچه و ریسندگی دست یابند. قدیمیترین آثار به جا مانده از بافندگی به عصر حجر یا سنگ در حدود 5 هزار سال قبل از میلاد مسیح میرسد. در مصر باستان پنبه، پشم، ابریشم و کتان به کار برده میشده است. پنبه سه هزار سال قبل از میلاد در هندوستان تولید و مصرف میشد و ابریشم نیز به استناد تقویم های چینی تقریباً در همین دوران ثبت گردیده است.
تاریخچه پارچه در ایران
پیش ینه بافت پارچه در ایران به هزار‌ه‌های پیش از میلاد می رسد. نمونه های قدیمی بسیاری نیز در کاوش ها به دست آمده است.
دوک نخ ریسی اولین وسیله پارچه بافی است که الیاف را به نخ تبدیل می‌کند. تکامل این وسیله نقش مهمی در پیشرفت فن نساجی داشته و مقدمه پیدایش چرخ نخ ریسی بوده است. یافته ای باستان‌شناسی نشان دهنده استفاده دوک از دوره نوسنگی است.
در بسیاری از محوطه های باستانی عصر نوسنگی ایران دوک های متعددی یافت شده‌اند. مهری به دست آمده از محوطه چغامیشِ خوزستان متعلق به 3300 ق‌م که زنی را در حال نخ ریسی نشان می دهد. دستگاه بافندگی وسیله بعدی است که تاریخ ابداع آن به اوایل هزاره چهارم قبل از میلاد می رسد. بر روی مهری که از شوش به دست آمده است، دو نفر در کنار دستگاه بافندگی نقش شده‌اند که نشان دهنده وجود این حرفه در آغاز عصر شهرنشینی است. این دستگاه یکی از دستاوردهای تاریخ تمدن است که تمدن های ایران، چین، سوریه و مصر در تکامل آن سهم بسزایی داشته‌اند. کار دستگاه بافندگی درهم تنیدن تار با پود است. دستگاه بافندگی تارها را به حالت کشیده نگاه می دارد تا پودها را به آن ببافند. نخستین بافته یافت شده از تپه یحیی در کرمان، متعلق به هزاره پنجم قبل از میلاد و از نخ هایی است که از الیاف حیوانی به دست آمده‌اند.
[su_quote]با اینحال علاوه بر دوره هخامنشیان که بافت پارچه های زربفت ایرانی مشهور بوده و در بافت آنها از الیاف ابریشمی و پشمی و… استفاده می شده است، دو دوره دیگر نیز در طول تاریخ گذشته ایران وجود دارد که هنر پارچه بافی به حد کمال خود رسیده بود و از برترین پارچه های تولیدی زمان خود محسوب می شد.که یکی بر می گردد به دوره ساسانیان که انواع پارچه های بافت ایرانی، شهره خاص و عام بود و امروز نمونه هایی هم از آنها باقی مانده که نشان از شکوه این صنعت در آن دوران می دهد. و دیگری در دوره صفویان در زمان حکومت شاه عباس کبیر است که بنا بر نظر بسیاری از محققین این حوزه، هنر نساجی ایران این دوره در جهان بی نظیر بوده است.[/su_quote]
اما اگر بخواهیم از افول هنر پارچه بافی نام ببریم بر می گردد به دوره قاجاریه که این صنعت همچون اوضاع مملکت داری آن زمان حال و روز خوشی نداشت. با همه این احوالات هنر بافندگی در ایران از سابقه بسیار طولانی برخوردار بوده و البته فراز و فرودهای بسیاری را هم تجربه کرده است.
تاریخچه پارچه در دوران معاصر
تاریخ معاصر پارچه به نوعی با ظهور و تولید انواع پارچه های دارای الیاف مصنوعی پیوند خورده است. ماجرای ساخت و تولید آن نیز بر می گردد به اواسط قرن بیستم در خلال جنگ جهانی دوم که اغلب مزارع و زمین های کشاورزی کاشت پنبه در اثر بمباران تخریب شده و بسیاری از دام ها نیز نابود شده بودند و علاوه بر آن قحطی و انحصار همه جا را فرا گرفته بود. لذا با کمبود این منابع طبیعی برای تولید الیاف طبیعی، بشر را به فکر تولید الیافی دیگری انداخت که بی نیاز به زمین و کشت و دام باشد تا اینکه در سال 1941 شخصی به نام رکسن وینفیلد موفق به تولید اولین الیاف مصنوعی به نام پلی استر شد و سپس دهه ها بعد یعنی در سال 1970 به تولید انبوه رسید. امروزه حدود 75 درصد کل الیاف مصنوعی جهان در اختیار الیاف مصنوعی پلی استر می باشد.
با این احوال امروز در کنار پارچه های دارای الیاف طبیعی چون پنبه و کتان و پشم و … از الیاف مصنوعی نیز اعم از پلی استر و فلامنت و … در سطح گسترده ای استفاده می شود و غالبا در ترکیب با الیاف طبیعی نیز به بازار عرضه می گردد.
نتیجه گیری:
در این نوشته سعی کردیم شما را با تاریخچه پارچه در ایران و جهان آشنا کنیم، خوشحال می شویم که سوال و نظرات خود را با ما در بخش دیدگاه ها در میان بگذارید.
منبع: تی شرت آرام